Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς

Ομιλία στον ευαγγελισμό της     πανυπέραγνης Δέσποινάς μας Θεοτόκου και Αειπαρθένου Μαρίας.  

(Αποσπάσματα)

O ψαλμωδός προφήτης, απαριθμώντας τα είδη της δημιουργίας και καθορώντας την αποτεθειμένη σ' αυτά σοφία του Θεού, γεμάτος θαυμασμό ολόκληρος, εκεί που έγραφε ανεφώνησε· «πόσο μεγαλοπρεπή είναι τα έργα σου, Κύριε, όλα τα έπλασες με σοφία!».
Σ' εμένα τώρα, που επιχειρώ να εξαγγείλω κατά δύναμι την σαρκική επιφάνεια του Λόγου που έκτισε τα πάντα, ποιος λόγος θα μου αρκέση για εξύμνησι;

Ότι δε το μυστήριο τούτο είναι ακατανόητο, όχι μόνο στους ανθρώπους, αλλά και στους αγγέλους και τους αρχαγγέλους, αποδεικνύει σαφώς και το γεγονός που εορτάζεται από εμάς σήμερα. Ο αρχάγγελος ευαγγελίσθηκε στην Παρθένο τη σύλληψι· όταν δε αυτή αναζητούσε τον τρόπο κι είπε προς αυτόν, «πώς θα μου συμβή τούτο, αφού δεν γνωρίζω άνδρα;», μη μπορώντας να ερμηνεύση τον τρόπο κατά κανένα τρόπο ο αρχάγγελος, κατέφυγε και αυτός προς τον Θεό, λέγοντας «Πνεύμα άγιο θα έλθη σ' εσέ και δύναμις Υψίστου θα σε επισκιάση». Όπως δηλαδή, αν κανείς ερωτούσε τον Μωυσή, πώς κατασκευάζεται από γη άνθρωπος, πώς από χώμα προέρχονται οστά και νεύρα και σάρκα, πώς αισθητήρια από αναίσθητη ύλη, πώς πάλι άνθρωπος από την αδαμιαία πλευρά, πώς το οστούν διαπλώθηκε και διαιρέθηκε, ενώθηκε και συνδέθηκε, πώς από το οστούν προήλθαν σπλάγχνα και χυμοί διάφοροι και όλα τα άλλα; Όπως λοιπόν, αν κάποιος ερωτούσε αυτά τον Μωυσή, δεν θα έλεγε τίποτε περισσότερο πλην του ότι ο Θεός είναι που έλαβε χώμα από τη γη και έπλασε τον Αδάμ, και μια από τις πλευρές του Αδάμ και κατασκεύασε την Εύα, ώστε θα έλεγε μεν ποιος είναι ο κτίστης, αλλά τον τρόπο κατά τον οποίο έγιναν εκείνα δεν θα τον έλεγε· έτσι και ο Γαβριήλ, ότι τον άσπορο τόκο θα κατασκευάσουν το άγιο Πνεύμα και η δύναμις του Υψίστου, το είπε, το πώς όμως, δεν το είπε. Αν μάλιστα, όταν εμνημόνευσε προηγουμένως την Ελισάβετ, ότι συνέλαβε σε γηρατειά ενώ ήταν στείρα, δεν είχε να ειπή τίποτε παραπάνω πλην του ότι δεν είναι τίποτε αδύνατο για τον Θεό, πώς θα μπορούσε να ειπή τον τρόπο στην περίπτωσι αυτής που συνέλαβε κι εγέννησε παρθενικά;

Αλλά η Παρθένος, καθώς είδε κι εφοβήθηκε μήπως είναι κάποιος απατηλός άγγελος, που παραπλανά τις απερίσκεπτες κατά το παράδειγμα της Εύας, δεν έδέχθηκε ανεξετάστως τον χαιρετισμό· και μη γνωρίζοντας ακόμη καθαρώς τον σύνδεσμο προς τον Θεό που ευαγγελιζόταν αυτός, εταράχθηκε, λέγει, με τον λόγο του, επιμένοντας σταθερά στην παρθενία, «και διαλογιζόταν τι είδους ασπασμός είναι αυτός»· Γι' αυτό ο αρχάγγελος διαλύει αμέσως τον θεοφιλή φόβο της χαριτωμένης Παρθένου, λέγοντάς της· «μη φοβήσαι, Μαρία· διότι επέτυχες την χάρι του Θεού». Ποια χάρι; Αυτή που είναι δυνατή μόνο σ' αυτόν που δύναται τα αδύνατα και εφυλάχθηκε προ των αιώνων σε σένα μόνη. «Ιδού θα συλλάβης τέκνο». Ακούοντας δε σύλληψι, λέγει, μη σκεφθής καμμιά αφαίρεσι της παρθενίας, μη στενοχωρήσαι και μη ταράσσεσαι γι' αυτό· διότι τούτο το «ιδού θα συλλάβης», λεγόμενο τότε προς αυτήν που ήταν παρθένος, υπεδείκνυε πλέον τη σύλληψι ως συνοδοιπόρο με την παρθενία.

Τι πράττει λοιπόν προς αυτά η χαριτωμένη Παρθένος, η θεία κατά την σύνεσι και απαράμιλλη; Πάλι τρέχει προς τον Θεό και απευθύνεται προς αυτόν με ευχή λέγοντας προς τον αρχάγγελο· αν, όπως λέγεις, έλθη σ' εμένα άγιο Πνεύμα, για να με καθαρίση περισσότερο και να με δυναμώση να δεχθώ το σωτήριο έμβρυο, αν μ' επισκιάση δύναμις του Υψίστου που θα μορφώση μέσα μου κατά τον άνθρωπο αυτόν που φέρει την μορφή του Θεού και θα δημιουργήση άσπορη λοχεία, αν το γεννώμενο θα είναι άγιο και Υιός Θεού και Θεός και βασιλεύς αιώνιος, βέβαια τίποτε δεν είναι αδύνατο για τον Θεό, «ιδού εγώ η δούλη του Κυρίου, ας γίνη σύμφωνα με το λόγο σου». Κι έφυγε από εκεί ο άγγελος, αφού άφησε στην γαστέρα της τον ποιητή του σύμπαντος συνημμένο με σώμα και αφού με την συνάφεια αυτή, που εξυπηρέτησε, προξένησε την σωτηρία του κόσμου.

Αυτήν την ελπίδα είθε ν' αποκτήσωμε όλοι εμείς με τις δικές της προσβείες για μας, σε δόξα του προ αιώνων γεννηθέντος από τον Πατέρα και σαρκωθέντος κατά τους τελευταίους αιώνες από αυτήν Ιησού Χριστού του Κυρίου μας. Σ' αυτόν πρέπει κάθε δόξα, τιμή και προσκύνησις, τώρα και πάντοτε και στους αιώνες των αιώνων. Γένοιτο.